Jak w samorządzie wykorzystać dane dotyczące subwencji oświatowej

Korzystając, w rozsądny sposób z tych danych, można uzyskać sporo informacji dotyczących funkcjonowania samorządowej oświaty. Zwłaszcza zestawienie dochodów subwencyjnych z wydatkami jednostek oświatowych daje wiedzę, która pozwala na świadome podejmowanie decyzji zarządczych z wyraźnie pełniejszym rozumieniem ich skutków finansowych.

Subwencja oświatowa i jej związek z jednostką oświatową

Analizując dane subwencyjne oraz wyniki porównań subwencji i wydatków, nie wolno zapominać, że subwencja oświatowa jest dochodem całego JST i nieuzasadnione jest twierdzenie, iż wszystkie bieżące koszty utrzymania konkretnej jednostki powinny być pokryte z subwencji przypadającej na jej uczniów. Nie można też twierdzić, że każdej jednostce w całości „należy się” subwencja naliczona na jej uczniów. Rozumienie tych kwestii jest niezbędne, aby prawidłowo interpretować dane oraz wyniki, o których mowa w tym artykule.

Subwencja na ucznia

Najprostszą informacją, którą możemy uzyskać z danych subwencyjnych jest kwota subwencji wyliczona dla konkretnej jednostki oświatowej. W przypadku szkół, aby porównywać jednostki różnej wielkości, można użyć subwencji przypadającej na jednego ucznia. Analizując wartości tego wskaźnika należy pamiętać, że wyższa kwota subwencji na ucznia związana jest z dodatkowymi zadaniami, które szkoła musi podjąć. Na przykład koszty funkcjonowania jednostki, do której uczęszczają uczniowie niepełnosprawni są wyższe, niż podobnej do niej szkoły bez takich uczniów. Nie istnieje prosta zależność, która pozwoliłaby, na podstawie kwoty subwencji przypadającej na jednego ucznia w szkole, oszacować wysokość dopłat do subwencji. W efekcie należy wyraźnie podkreślić, że same dane subwencyjne to za mało, aby wyciągać racjonalne wnioski ich dotyczące.

Porównanie danych subwencyjnych z wydatkami

Gdy analizujemy dane subwencyjne, to zdecydowanie najwięcej praktycznych wniosków możemy wyciągnąć konfrontując te dane z odpowiednio przygotowanymi wydatkami jednostek oświatowych (czyli np. bez wydatków na oddziały przedszkolne, majątkowych, z funduszy europejskich, ponieważ przyjęło się uważać, że wydatki takie nie są subwencjonowane). Jest to tym ważniejsze, że różnica pomiędzy dochodami oświatowymi (których najważniejszą częścią jest subwencja oświatowa) a wydatkami subwencyjnymi stanowi miarę rzeczywistego wysiłku finansowego samorządu na rzecz utrzymania oświaty.

Proste zestawienie wydatków subwencyjnych z subwencją należną na uczniów jednostki oświatowej pozwala na obliczenie kwoty oraz procentu dopłaty do subwencji. W efekcie wiemy, że np. do szkoły A dopłacamy 30%, a do teoretycznie bardzo podobnej szkoły B 49%.

Konsekwentnie używając liczby uczniów możemy wyznaczyć dopłatę do subwencji przypadającą na jednego ucznia, dzięki czemu, jak już pisałem, możemy porównać szkoły różnej wielkości. Będziemy wiedzieć, że np. dopłata na ucznia we wszystkich naszych szkołach danego typu wynosi 1 tys. zł (w szkole A jest to kwota 800 zł, a w szkole B 1 400 zł).

Subwencja a przedszkola

W przypadku przedszkoli pokazanie faktycznego wysiłku finansowego samorządu, związanego z utrzymaniem wychowanków poszczególnych placówek jest nieco bardziej skomplikowane. Wynika to z faktu, że oprócz subwencji na sześciolatków i dzieci niepełnosprawne, JST otrzymują dotację na dzieci młodsze niż sześcioletnie. Wykonując obliczenia analogiczne do szkolnych należy tę dotację uwzględnić.

Przykładowa tabela: Wydatki przypadające na jednego wychowanka przedszkola w 2020 r. (bez wydatków inwestycyjnych oraz ze środków unijnych), po odjęciu subwencji oraz dotacji należnej na wychowanków

Wykorzystanie wniosków płynących z analizy danych subwencyjnych

Wnioski płynące z analizy danych subwencyjnych oraz porównania subwencji z wydatkami dają nam pełniejszy obraz konsekwencji płynących z decyzji zarządczych dotyczących jednostek oświatowych. Np. jeśli wiemy że do ucznia w szkole dopłacamy 4000 zł, to wyrażenie zgody na otwarcie dodatkowego, dwudziestoosobowego oddziału składającego się z uczniów spoza JST, oznacza wzrost wysiłku finansowego samorządu o 80 tys. zł rocznie. Oczywiście to, czy taki oddział otworzymy zależy od wielu czynników, ale świadomość, jaki będzie to miało wpływ na finanse samorządu jest niezbędna, aby nie zostać zaskoczonym skutkami finansowymi tego typu decyzji. Dzięki takiej wiedzy możliwe będzie podjęcie próby zbilansowania się w subwencji oświatowej, a przynajmniej zbliżenia się do poziomu wydatków, na które samorząd realnie stać.

Szukasz wsparcia doradczego w zakresie zarządzania oświatą w swoim samorządzie?
Eksperci działu doradztwa firmy VULCAN pozostają do dyspozycji. Kontakt:

Jan Zięba – kierownik Działu Doradztwa, tel. 692 899 193 e-mail: Jan.Zieba@vulcan.edu.pl

Barbara Kołcio – ekspert oświatowy, tel. 692 456 744 e-mail: Barbara.Kolcio@vulcan.edu.pl